Het was mij dun ook een vreugde toen, kort na mijn terugplaatsing van de Marine naar de Genie, de toenmalige Commandant Pontonniers vroeg of ik met de schokker kon en wilde zeilen daar hij er 00k propaganda voor de K.L. in zag. Behalve dat, zag ik er 00k de bovengenoemde praktijkopleiding in, niet alleen voor de schippers maar 00k voor de leerling-duikers om hen het onmisbare Zeemanschap en de noodzakelijke handigheid ‘bij te brengen. Op het Haringvliet, de Noordzee en het IJsselmeer werd met dit wondermooie schip ijverig gezeild. Vooral het aanlopen van havens, alleen op de zeilen, was een spannende bezigheid en veel oude mannetjes op hun ’leugenbanken’ die hoopten op brokken als zij een zeilschip met soldaten zagen aankomen, waren diep teleurgesteld als het allemaal goed ging.

Afb. 4 De vloot komt nabij de versperring gekomen voor anker, de barkassen nemen de mijnen over.

Na deze uitweiding over de schokkers, terug naar de Torpedisten. De E.S.T.’s werden in 1930 afgeschaft; er bleven echter de grondmijnen en de zinkschepenversperringen. Contactmijnen van do Koninklijke Marine namen de taak van de E.S.T.’s in de zeegaten over, toen bleek dat door de verruwing der zeden geen behoorlijke ultimata en oorlogsverklaringen meer waren te verwachten en derhalve de tijd zou ontbreken om een mooie versperring te leggen.

De rivieren en minder belangrijke vaarwegen moesten toch beveiligd kunnen worden; hiertoe dienden de bovengenoemde grondmijnen- en zinkschepenversperringen. Grondmijnen lagen direct op de bodem en waren meestal oude sparmijnen van de Marine. Spanlijnen werden aan een lange paal, ’spar’ genaamd die ver voor een spartorpedoboot uitstak, gevoerd en moesten als het ware tegen het vijandelijke schip worden geprikt. Een riskante zaak voor beide partijen. Begin deze eeuw werden de sparmijnen afgeschaft. De grondmijnen werden in groepen van 5 langs een dwars over een rivier gespannen afstandskabel gelegd en hadden geen eigen afvuurinrichting (zie figuur 2). Bij het leggen werd de richting van de groepen op een planchet vastgelegd, in lijn met de versperring waren merken op de wal. Waarnemingspost en ontstekingspost waren telefonisch verbonden en via een schakelbord werd bij het overvaren door een vijandelijk schip, de betreffende groep van 5 mijnen afgevuurd. De versperring moest dus in tegenstelling met de E.S.T.’s altijd worden bewaakt. Bij mist en duisternis een lastige zaak met de geruisloze stoomboten van toen.

Fig. 2 — Schema van een grondmijnversperring. In praktijk werden meerdere rijen achter elkaar gelegd. Er gingen bij ontsteking altijd vijf mijnen af; het daardoor gezonken schip vormde zelf een nieuwe versperring.

De walploeg, die dit alles -bediende, zat oorspronkelijk gewoon koud op de grond; over ingraven en camouflage had niemand ooit gepiekerd. Een Infanterist die commandant Torpedisten werd, zag het roekeloze hiervan in en begon voorzichtig met het laten bouwen van dekkingen, schuilplaatsen enz. Het duurde een tijdje voor de ouderen dit gewroet in ‘de grond als noodzakelijk leerden inzien.

Afb. — Het slippen van een grondmijn (van afwijkend model)

Minder belangrijke vaarwaters konden door de Torpedisten d.m.v. Zinkschepen versperringen worden afgesloten, zoals de haven van Scheveningen en het Ventjagergaatje, de bochtige verbinding tussen de Hellegaten en het Haringvliet. Het leggen van de zinkschepenversperringen was niet zo eenvoudig als het lijkt. Om het zinkschip op de goede plaats te krijgen en te houden werden eerst steunschepen in de stroomrichting van het vaarwater gezonken, waarna het eigenlijke versperringsschip volgde. De schepen moesten vooraf met stenen, cement of zand Worden geladen. In 1940 lagen de zinkschepen klaar voor een versperring in de buitenhaven van Scheveningen. Commandant was de Kapitein der Torpedisten ELLERMAN, helaas later in Duitsland omgekomen. Als versperringscommandant en Commandant Maritieme Middelen Scheveningen stond hij rechtstreeks onder Commandant Vesting Holland.

Afb. 6 — Het overnemen der mijnen.

Verder hadden de Torpedisten nog als taak bewakingsdiensten te water, vooral in moeilijk toegankelijke terreinen als de Biesbosch. Hiertoe waren vletten met aanhangmotor bestemd, bewapend met Vickers mitrailleur. Assistentie up allerlei gebied werd herhaaldelijk verleend. Z0 werd ik 2 dagen na mijn beëdiging, in 1931 als Tweede luitenant bij de Zuiderzeewerken gedetacheerd voor wrakopruimingen in de sluitgaten van de afsluitdijk. IJs opruimingen’ kwamen eveneens voor; hiervoor werden buskruitladingen gebruikt, die veel beter voldeden dan trotylladingen. Door de geringe detonatie snelheid van 200-300 m.p.s. kan zich nl. Onder het ijs een grote gasbel vormen die het ijs dek over een grote oppervlakte oplicht en doet barsten. Trotyl is veel te snel en slaat alleen plaatselijk en gut. Er werd bij de Torpedisten zelfs gedoken, zij het op zeer eenvoudige wijze mijn duikdoop ontving ik daar in 1930. De vlet was voor de Torpedist wat thans voor de Infanterist zijn voertuig is. Een ideaal type vaartuig, geschikt om werkelijk onder alle weersomstandigheden, ook op zeer ruw water, te worden gebruikt. Oorspronkelijk alleen als roeivaartuig bedoeld, werd later, in de verwording der tijden, ook een aanhangmotor gebruikt, die met alle respect voor de tegenwoordige prestaties van de ’Evinrude’, toen door de troep ’Even Roeien’ werd genoemd. Met vletten werden de kabels uitgebracht die de mijnen met de wal verbonden; vletten zorgden voor communicatie, deden bewakingsdienst, waren volgboten; zelfs de Pontonniers gebruikten, behalve hun roeiboten, ook vletten. Zij (de vletten) waren van teakhout, aan het model is tot ‘heden nooit iets gewijzigd. Bij alle waters- en andere noden deden zij dienst. In 1958 evacueerden wij met vletten een heel kloostertje, waarbij de zusters hun tweede doop ontvingen. De samenvoeging van Pontonniers en Torpedisten werd door velen nauwelijks gewaardeerd. Daar het uniform gelijk was, een onklaar anker op de kraag en rode artilleriebiezen, ondanks de overgang naar Genie die blauw had, was de gebruikelijke vraag van ‘buitenstaanders hoe het verschil was te zien. Het antwoord luidde dan ’aan |de smoelen, een vent met een rotkop is een Pontonnier’. De Pontonniers zeiden waarschijnlijk hetzelfde, uiteraard geheel ten onrechte. Een vermaard Torpedist was Luitenant-Kolonel Mussert. Het verhaal ging dat hij een gezamenlijke oefening de Pontonniers een dreg hadden verloren. Hun ijverige vissen had geen resultaat. Mussert riep schipper PIJL, een Torpedist, en Zei: Pijl zoek die dreg’. Pijl laat ter plaatse een haak zakken, haalt op en de dreg hangt eraan. ’Zie je wel’, zei Mussert; ‘ze kunnen er niets van’. Daar er oorspronkelijk ook bij de Torpedisten geen Genieofficieren dienden, kwam het praktische werk grotendeels op de hoofdonderofficieren neer, die zowel voortreffelijke vakmensen als grote autoriteiten waren. Adjudant-Schipper Lobs was in zijn stuurhuis als een vlootvoogd. Er was een hoofdwerktuigkundige, aanspreektitel ‘Machinist’, gelijk in rang met Onderluitenant. De Pontonniers hadden als gelijkmaker een Opperschipper 1^e klas, ook met 2 knoopjes. De manschappen waren meestal Schippersjongens, de meest ideale mensen voor dit en veel ander werk. Bij de Torpedisten waren zij helemaal in hun eigen vak, het mijnen leggen en lichten was alleen een kunstje erbij. Verder waren er ook veel vaklieden. losse werkmannen vielen uit de toon. Een van deze laatste categorie zag er op een morgen een beetje gekreukeld uit. Bij voorzichtig navragen bleek dat hij, met fel rode ideeën behept, gepoogd had de schippersjongens tut zijn Zienswijze te bekeren. Zij hadden geluisterd, hem toen gevraagd of zijn club 00k voor lading in hun scheepjes kon zorgen. Toen bleek dat dit niet het geval was, werd hem afdoende het zwijgen opgelegd. Z0’n partij was huns inziens volkomen zinloos.

De oude naam TORPEDISTEN is weer ingevoerd. Moge vakmanschap, stemming en onderlinge band even goed zijn als bij hun voorgangers van 1882 tot 1940.